De vooruitgang van Marokko
28/05/12 : Commentaar
De laatste Marokkaanse verkiezingen hebben eind 2011 plaatsgevonden. De protesten die onderdeel uitmaakte van de Arabische Lente dwongen koning Mohammed VI tot het uitschrijven van vervroegde verkiezingen en een hervorming van de grondwet, waarbij meer burgerrechten werden gegarandeerd. Een referendum over de grondwet werd op 1 juli 2011 gehouden waarna de nieuwe grondwet op 13 september werd goedgekeurd. Na dit referendum werden de parlementsverkiezingen van Marokko op 25 november 2011 gehouden. De partij van Justitie en ontwikkeling (een islamitische partij) heeft gewonnen. In overeenstemming met artikel 47 van de grondwet, waarin staat dat de koning het hoofd van de regering kiest binnen de winnende politieke partij, heeft Mohammed VI, Abdelilah Benkirane (algemeen secretaris van PJO) benoemd tot deze post op 29 november 2011.
In januari, drie maanden na de verkiezingen, hebben we ons afgevraagd of er ook in Marokko een Lenterevolutie zou uitbreken. Sommige Marokkanen, vooral jongeren, hoopten voor een revolutie. Ze vonden dat er sinds de nieuwe grondwet niets in het land was veranderd. Voor hen was de nieuwe grondwet ‘oude wijn in nieuwe zakken’, de inhoud was hetzelfde alleen de vorm was verfraaid. Enkele Marokkanen hebben zich zelfs publiek in brand gestoken; een zelfverbranding was in Tunesië de oorzaak van de revolutie.
Niet alle Marokkanen hoopten in januari voor een revolutie. Velen wilden verandering van het beleid, maar niet van het regime. De populariteit van de koning in het land en de faculteit van het koningshuis om het land aan elkaar te binden waren twee van de vele factoren die tegen de revolutie ingingen.
In januari hadden we gezegd dat de koning met de nieuwe grondwet een revolutie niet had voorkomen, maar vertraagd. Doordat de inhoud van de nieuwe grondwet ongeveer dezelfde was gebleven als die van de oude, zou hij om vrede te behouden vroeg of laat toch veranderingen moeten maken. De revolutie heeft tot nu toe niet plaatsgevonden, maar veranderingen hebben we wel gemerkt.
Er is in maart een nieuwe wet vastgesteld wat betreft de Marokkaanse vrouwen en de scheiding. Het was vroeger haast onmogelijk voor een Marokkaanse vrouw om de scheiding te vragen. Na 2004 werd het toegankelijker, maar je werd slecht gezien en van hulp was er absoluut geen sprake, scheiden was legaal mogelijk, maar in de praktijk was het nog steeds ondoenlijk. De minister van justitie, Mustapha Ramid, liet in maart voor het parlement weten dat 160 miljoen dirham zou worden toegewezen aan het Solidariteitsfonds voor de familie om gescheiden vrouwen te helpen.
In april is er hard geprotesteerd tegen een Marokkaanse wet, de wet 475, die zegt: “Wie, zonder geweld, bedreigingen of fraude, een minderjarige kidnapt of afwend, of probeert te kidnappen of af te wenden zal worden gestraft met een gevangenisstraf van één tot vijf jaar en zal een boete krijgen van 200 tot 500 dirham. Als de minderjarige haar ontvoerder trouwt kan deze alleen worden vervolgd door personen die gerechtigd zijn het huwelijk te annuleren, en mag pas na de annulering van het huwelijk worden terecht gezet”. De protesten zijn begonnen toen een 16 jarige meisje zelfmoord pleegde nadat ze gedwongen werd met haar verkrachter te trouwen om deze de gevangenisstraf te voorkomen. Deze wet is nog niet afgeschaft, maar Bassima Hakkaoui, minister van solidariteit, vrouwen en familie, heeft wel gezegd dat het huwelijk van minderjarigen een op te lossen probleem was in Marokko en dat er een nationaal debat moest plaatsvinden. Het gevecht voor vrouwenrechten is in Marokko nog een dagelijkse kwestie en dit verhaal zal het alleen maar versnellen.
Zelfs voor minder belangrijke problemen zoals de aanvaarding van homoseksualiteit in Marokko leek er in april verbetering te komen. De mensenrechten van homoseksuelen zijn, vergeleken met die van anderen, niet gerespecteerd. Dit is te voorspellen in een land waar religieuze barrières, onder andere de moslim regels en tradities, heel vast zitten. Marokko had en heeft nog steeds te klampen met velerlei problemen die eerst opgelost zouden moeten worden voordat de zaak ‘homoseksualiteit’ zou worden beschouwd. Maar, gelet op de ontwikkelingen hebben we in april voorspeld dat, wanneer de Marokkanen de tijd gunnen, het één van de eerste Afrikaanse landen zal worden waar homoseksuelen niet meer in angst hoeven te leven.
Door al deze wetveranderingen of plannen voor verandering lijkt Marokko op het goede pad, steeds verder weg van een revolutie, maar sommige recente gebeurtenissen herinneren ons dat Marokko nog in een risicovolle fase is. De plotselinge dood van 5 leden van de 20 februari-beweging in Guercif en de ontploffing en de ontploffing van een café in één van de meest toeristische plekken van Marokko bewijzen dat geweld en repressie nog steeds deel maken van de politie’s orde strategie. Daarbij zijn alle andere gewelddadige ingrepen van de politie (bvb in de Marokkaanse rifregio) niet per ongeluk gebeurt en zullen niet de laatste zijn. Zullen de Marokkanen zich laten intimideren door de talrijke orde en geheime diensten? Of zullen zij blijven vechten voor een democratisch Marokko en wie weet een revolutie laten uitbarsten?
Marokko heeft te kampen met velerlei problemen die opgelost moeten worden, zoals vrouwenrechten, corruptie, strenge en verouderde islamitische leefregels enz. Door ons te hebben geïnteresseerd in, onder andere, de vrouwenrechten hebben we gezien dat er inderdaad een vooruitgang is. Deze veranderingen zijn misschien de redenen waarom de in januari voorspelde lente revolutie niet plaats heeft gevonden. Maar andere genomen maatregelen zoals de gewelddadigheden van de politieke politie om Marokkanen af te schrikken werken tegen de tegenwoordige ‘vrede’. Welke van deze twee argumenten zal de overhand krijgen? Wachten is alles wat we kunnen doen.
Apolline Guerin