Onrust in de Marokkaanse Rifregio
Marokkaanse stad Beni Bouayach
28/03/12 : Nieuwsanalyse
Na maandenlang protest in de noordelijke Marokkaanse stad Beni Bouayach, is volgens activisten op brute wijze ingegrepen door de politie op donderdag 8 maart. Sindsdien zijn er op verschillende plaatsen confrontaties tussen jongeren en de ordediensten. Verschillende mensen zijn gearresteerd. Maar wat gebeurt er nou eigenlijk ?
Sinds 8 maart verschijnen er op Facebook berichten over gevechten tussen de Marokkaanse politie en demonstranten in de stad Beni Bouayach, ook gekend als Aït Bouayach. Het was ook onrustig in de rest van de Rifregio, het noorden van Marokko.
Er was sprake van ontploffingen en er zou geschoten zijn met rubberen kogels. Mohamed Skefati, lid van het Komitee Marokkanen voor Mensenrechten (KMM) in Nederland, schrijft op zijn Facebook dat er ‘massale arrestaties’ waren en dat ‘hele gezinnen uit huizen gezet’ zijn. Hij vermeldt ook het gebruik van krachtig traangas:
Censuur
De weinige video’s die naar buiten komen bestaan uit onduidelijke beelden. Skefati duidt hiervoor censuur aan als oorzaak: “Er is met alle officiële media een akkoord gesloten om daar niet over te berichten. De lokale onlinemedia zijn bedreigd. Ze zouden alles verliezen en tien jaar gevangenisstraf krijgen als zij iets in beeld brengen. Wat ons bereikt, zijn zelfgemaakte video’s. Deze video’s bereiken ons langzaam aangezien de jongeren zich overdag in de bergen schuil houden en pas wanneer het donker is naar de stad komen en de confrontatie opzoeken.” De bandbreedte in de regio zou ook verlaagd zijn zodat inwoners weinig kunnen uploaden.
Er bestaat soms verwarring over de authenticiteit van de beelden. Enkele alerte activisten wijzen erop dat sommige YouTubevideo’s die gedeeld worden op Facebook en Twitter oude beelden bevatten.
Abdennatij Benseddik, redacteur bij AmazighTimes, een website die vooral nieuws brengt over Berbers, zegt dat de video hieronder naar hem verzonden werd. Het is echter niet duidelijk of de beelden in Beni Bouayach gefilmd zijn of in de omgeving. Op Facebook meldt een Marokkaan uit België dat hij de locatie herkent.
Eerder in de Rif
Om deze opstanden goed te bergijpen moeten we eerst nagaan wat ervoor in de Rif is gebeurt.
Sinds de 20-februaribeweging in navolging van de opstanden in Tunesië en Egypte de straat opging, verliep het protest in de Rifregio altijd iets heviger dan in de rest van het land. Hier is een overzicht van de gebeurtenissen in de Rifregio vanaf 20 februari 2011.
20 februari 2011
Vanuit Beni Bouayach en Imzouren vertrekt een mars richting Al Hoceima waar later vijf doden gevonden worden in een bankkantoor. Volgens de regering zijn deze jongemannen tijdens de brand de bank aan het overvallen. Volgens inwoners klopt dat verhaal niet en is de dood van de vijf jongemannen de schuld van de overheid. Activisten eisen sindsdien een onafhankelijk onderzoek.
Een andere eis is een onderzoek naar het reilen en zeilen van Jamal Nehhas, hoofd van de lokale gemeenteraad, vanwege vermeende corruptie en nepotisme. Deze eis wordt niet beantwoord en jongeren reageren met een tentenkamp voor het gemeentehuis.
Het protest kan op sympathie van sommige bewoners rekenen.
Oktober 2011
Agenten in burger houden Abdelhalim Al-Baqqali, een prominente lokale activist, aan. Inwoners in Beni Bouayach reageren met betogingen en blokkeren de toegangswegen naar hun stad. Ook beginnen ze aan een algemene staking. De acties hebben een effect en Al-Baqqali komt vrij. De situatie escaleert opnieuw nadat een gewone burger de activist Kamal Al-Hassani vermoordt. Na de dood van Al-Hassani bezetten activisten de kantoren van de elektriciteitsmaatschappij en weigeren ze hun facturen te betalen.
November 2011
Het tentenkamp voor het gemeentehuis staat er nog steeds. Activisten maken het moeilijk voor alle partijen die in de omgeving campagne willen voeren voor de verkiezingen van 25 november.Februari 2012
Op de verjaardag van de 20-februaribeweging scanderen betogers in de Rif slogans voor de val van de monarchie. In deze regio is dit minder verrassend dan op andere plaatsen in Marokko. De Rif werd namelijk extra getroffen door geweld tijdens de harde heerschappij van de vorige koning Hassan II. Tussen 1920 en 1926 was deze regio ook onafhankelijk. Demonstranten gebruiken nu soms nog de Rif-vlag.
Maart 2012
Op 2 maart wordt plots de activist Bachir Benchaïb gearresteerd nadat hij de moskee verlaat na het avondgebed. De reden hiervoor zouden criminele feiten zijn die hij begin 2000 pleegde. Volgens inwoners is deze arrestatie echter enkel bedoeld om het imago van de protestbeweging te beschadigen. Een nieuwe algemene staking wordt afgekondigd. Tijdens een mars naar Al Hoceima op 5 maart,
worden de demonstranten door politie tegengehouden.
In de nacht van donderdag op vrijdag 9 maart treden ordetroepen hard op in Beni Bouayach in een poging om een einde te maken aan het protest en de stakingen. De inwoners blijven zich verzetten. De ordetroepen zouden ook vanwege klachten van inwoners opgetreden hebben:
Eerder in Marokko
Het geweld in Beni Bouayach is geen uitzondering in Marokko. De voorbije maanden waren er ook gevechten met de politie in de stad Taza. Daar begon het als een protest van hoogopgeleide werklozen. De spanning steeg en gewone inwoners sloten zich aan bij de demonstraties. Op You tube beelden klaagden inwoners over het gedrag van de politie tijdens huiszoekingen. De regering verweet op zijn beurt de online media verantwoordelijk te zijn voor de verhitte sfeer.
Naast de opstand in het noorden van Marokko was er soms ook paniek in Casablanca en in de hoofdstad Rabat. Hierbij ging vaak om sit-ins van hoogopgeleide werklozen. In Rabat waren er enkele gevallen van zelfverbrandingen waarvan een slachtoffer het niet overleefde.
Over heel Marokko verminderde tijdens de laatste maanden het aantal mensen dat deelnam aan het protest. Toch waren er ieder weekend ergens nog demonstraties op te tekenen. Vorig weekend was dat het geval in de wijk Sbata in Casablanca.
Hoe zal het evolueren ?
Een revolte in Bni Bouayach was slechts een kwestie van tijd. De afloop ervan zal cruciaal zijn voor de nieuwe regering. Als de opstand blijft aanhouden en zich zelfs uitbreidt zullen de gevolgen volgens mij van groot belang zijn voor de toekomst van Marokko.
Doorheen de geschiedenis hebben de Riffijnen getoond dat ze zich kunnen verenigen tegen een buitenlandse bezetter. Maar als de monarchie de opstand zal onderdrukken zoals het al eerder al gebeurt is dan zal de Marokkaanse lente een bloedige episode worden.
De laatste opstanden in de regio werden relatief makkelijk onderdrukt omdat die opstanden meer lokaal dan nationaal waren. De 20 februari-beweging is er echter in geslaagd om een nationale beweging te creëren die overal voet aan de grond heeft gekregen. De opstand in Taza in januari bewijst dat ontevredenheid niet enkel een Riffijnse aangelegenheid is.Aan de andere kant is de regering of meer de Koning er goed in geslaagd om het dodental te beperken. Raakt het geduld op in Rabat?
De 20 februari-beweging valt een beetje in slaap wat een plaats maakt in de regering voor hoop. Hoop dat ze met geweld de opstand kunnen onderdrukken. Toch zien we dat de opstanden in het Noorden degene zijn die het meest impact hebben en die nog steeds door zetten hoewel de meeste opstanden door de politie worden 'gedoofd' (zie spotprent over geweld in Al Hoceima). Geweld is dan mischien niet de goede oplossing voor een volk die al jarenlang een sprankje hoop, in stilte, behoudt.
Claire Duiverman